در حالی که بهدلیل قوانین سختگیرانه و تبعیضآمیز طالبان، میلیونها زن و دختر در سراسر افغانستان از کار و آموزش محروم شدهاند، ۶۰۰ تن از زنان در شهر مزارشریف در چهارچوب پروژه برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP) به نام «آبادی»، در ازای روزی ۵۰۰ افغانی خیابانهای شهر را جارو میزنند.
برنامه توسعه سازمان ملل در یک برنامه اشتغالزایی و کمک به خانوادههای نیازمند، ۶۰۰ تن از زنان را در یک پروژه کوتاهمدت به کار گرفته است تا به اقتصاد خانوادههایشان کمک کنند. دفتر توسعه سازمان ملل در افغانستان در توییتی نوشت: «زنان نانآور خانوادهها و زنانی که بهتازگی شغل خود را از دست دادهاند در این پروژه شرکت کردهاند.» این پروژه از ۲۵ آذر آغاز شده است و تا اواخر دیماه ادامه خواهد داشت.
ضیاءالحق عطایی، از مسئولان بخش پاکسازی شهرداری مزارشریف، در صحبت با ایندیپندنت فارسی گفت این پروژه در ادامه تلاشهای برنامه توسعه سازمان ملل برای کمک به خانوادهها و افرادی است که کارشان را از دست دادهاند. آقای عطایی گفت: «قبل از این، ۱۰۴۰ تن مرد در این پروژه بودند و پس از ختم دوره کاری مردها، ۶۰۰ تن از زنان از نواحی مختلف شهر مزارشریف وارد این برنامه شدند تا کار کنند و دستمزد بگیرند.»
آقای عطایی گفت مردان در بخشهای کندن جویها و ساختوساز جادهها استخدام شدند، اما زنان در بخش جارو زدن خیابانها و پاکسازی شهر کار میکنند. به گفته این مقام مسئول، زنان در گروههای ۲۰۰ نفری از ساعت هفت صبح تا چهار بعدازظهر خیابانهای مرکزی شهر مزارشریف را در نواحی یکم، چهارم، پنجم، ششم و هفتم، جارو میزنند. هر یک از این زنان در ازای یک روز کار ۵۰۰ افغانی (حدود ۴.۸۳ دلار) دستمزد دریافت میکنند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
ضیاءالحق عطایی گفت استخدام زنان در این پروژه کوتاهمدت با استقبال شهردار مزارشریف، که یکی از فرماندهان طالبان است، مواجه شد. آقای عطایی گفت: «مولوی قدرتالله طارق، شهردار [طالبان] در مزارشریف با کار زنان در این پروژه موافقت کرد. زنان و خانوادهها نیز از این پروژه استقبال کردند. هرچند این پروژه کوتاهمدت است، اما توقع داریم این آغاز حضور زنان در برنامهها و پروژههای کاری باشد.»
او میگوید هماکنون ۱۲ تن از زنان کارمندان رسمی این شهرداریاند و هر روز کار میکنند. به گفته عطایی، تا قبل از فروپاشی دولت پیشین افغانستان، ۲۰ تن از زنان در بخش پاکسازی شهرداری کار میکردند، اما با بازگشت طالبان به قدرت، هشت نفر از آنها کارشان را ترک کردند و ۱۲ نفر هنوز حضور دارند. این زنان در بخش پاکسازی شهر و بهویژه زیارتگاه حضرت علی در مرکز شهر مزارشریف کار میکنند.
با گذشت بیش از چهار ماه از سلطه طالبان بر افغانستان، سرنوشت زنان درزمینه کار و آموزش همچنان مبهم است. بر اساس قوانین تبعیضآمیز طالبان، هیچ زنی اجازه حضور در محل کار ندارد و همچنین مدارس بالاتر از کلاس ششم به روی دختران دانشآموز در ۲۷ استان افغانستان بسته شدهاند.
با این حال، حضور زنان در پاکسازی خیابانهای شهر ممکن است تلنگری باشد به ذهن رهبران طالبان که مانع حضور آنان در دفاتر کار میشوند. زنانی که در پروژه «آبادی» وابسته به برنامه توسعه سازمان ملل در مزارشریف شرکت کردهاند، این کار را نشانهای از آغاز حضورشان در بقیه بخشها میدانند. مرسل، یکی از این زنان، در مصاحبه با شبکه آریانا نیوز گفت: «مردان نمیتوانند بهتنهایی کار کنند. ما زنان میتوانیم کار کنیم و در راس کارها باشیم. ما میتوانیم در همه کارها سهیم باشیم، چه پاکسازی جادهها باشد و یا هر کار و ماموریت دیگر.» مرضیه، یکی دیگر از شرکتکننده در این طرح، گفت: «از طالبان میخواهیم برای زنان و مردان بهگونه مساوی زمینه کار را فراهم سازند.»
این زنان که تا قبل از تسلط طالبان بر افغانستان، در بخشهای گوناگون ازجمله ادارات دولتی، سازمانهای شخصی و تجارتهای خصوصی کار میکردند، اکنون بیکار شدهاند. حضور این زنان در خیابانهای شهر برای بقیه زنان نیز پیام امیدبخشی حاکی از بازگشت زنان به کار و فعالیت در عرصههای مختلف اجتماع است.
زینب علیزاده، پزشک یکی از بیمارستانهای خصوصی در شهر مزارشریف، میگوید ممنوع شدن کار زنان در بخشهای اداری و کارهای خصوصی به گسترش فقر در خانوادهها منجر شده است. به باور زینب، تا قبل از سلطه طالبان، اقتصاد میلیونها خانواده در افغانستان وابسته به درآمد زنان بود و حبس شدن زنان در خانهها باعث فروپاشی اقتصاد این خانوادهها شد. او در مورد حضور ۶۰۰ تن از زنان در جادههای مزارشریف که در ازای کار، مزد ناچیزی به دست میآورند، گفت: «این یک کار کوتاهمدت با درآمد ناچیز است، اما آن را به فال نیک میگیریم. حضور زنان کارگر در جادهها شاید به ذهن مخالفان این مسئله را تداعی کند که زنان شایسته محصور شدن در خانه و پردهنشینی نیستند. آنان شاید بالاخره درک کنند که وقتی زنان میتوانند شهر را جارو بزنند، میتوانند مانند گذشته در یک اداره نیز کار کنند.»
زینب با ابراز امیدواری به لغو محدودیتهای کار زنان میگوید منتظر بازگشت زنان به ادارات است، چون جامعه مردانه خشونت و نامهربانی را در خانوادهها تقویت میکند.
به نظر میرسد سازمان ملل و سازمانهای بینالمللی دیگر که در ۲۰ سال گذشته با پروژههای انکشافی باعث تقویت حضور زنان در جامعه مردانه افغانستان شدند، اکنون بار دیگر محتاطانه در تلاشاند زمینه حضور زنان را در اجتماع تقویت کنند. بحث تامین حقوق زنان یکی از شرایط مهم کشورهای جهان و سازمان ملل برای به رسمیت شناختن دولت طالبان در افغانستان است.
در چهار ماهی که از سلطه طالبان بر افغانستان میگذرد، این گروه به هیچیک از پیششرطهای جهان در زمینه رعایت حقوق بشر، خودداری از نقض حقوق زنان و تشکیل دولت فراگیر اقدام نکرده است.